Hiện tượng đoản mạch là gì? Cách kiểm tra ngắn mạch nhanh chóng

Thiết bị điện đang hoạt động bình thường đột ngột ngừng lại, đường dây điện bị chập, có tiếng lách tách hoặc cháy nổ thì khả năng cao là thiết bị điện/dây dẫn trong nhà bạn đang gặp tình trạng đoản mạch (ngắn mạch). Vậy ngắn mạch là gì? Nguyên nhân ngắn mạch, sự nguy hiểm và cách kiểm tra ngắn mạch như thế nào?. Tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây để tìm biện pháp khắc phục phù hợp.

Ngắn mạch (đoản mạch) là gì?

Ngắn mạch (hay còn gọi là đoản mạch) là hiện tượng xảy ra phổ biến trong các hệ thống điện. Hiện tượng này xảy ra khi dòng điện trong mạch không thực hiện đúng hệ quy trình dẫn điện theo hệ thống mà lại di chuyển một khoảng ngắn hơn do xuất hiện  các sự cố hỏng hóc như điện rò rỉ hay dây điện bị đứt.

Hiện tượng đoản mạch xảy ra khi sử dụng dây dẫn có mức điện trở quá nhỏ để nối hai cực của một nguồn điện, khiến cho cường độ quá tải dẫn đến cháy nổ. Hoặc một nguyên nhân khác là do dây nóng chứa dòng điện đã chạm vào dây trung tính khiến cho điện trở của dòng giảm xuống, dòng điện trong mạch tăng cao và đi theo một hướng khác.

Khi gặp sự cố đoản mạch, bạn thường sẽ nghe thấy tiếng nổ hoặc tiếng chập điện lớn. Ngắn mạch trong hệ thống điện sẽ làm hỏng các thiết bị điện, thậm chí khiến cho nhiệt độ tăng cao làm vỏ dây cách điện bị cháy, gây nên hiện tượng ngắn mạch ở cả những vị trí khác.

Chính vì vậy, khi xảy ra hiện tượng đoản mạch, bạn cần phải sửa chữa vùng ngắn mạch nhanh chóng, tránh gây ảnh hưởng nghiêm trọng cho toàn bộ hệ thống điện, đặc biệt là ngăn chặn những tai nạn về điện người ý muốn khi sử dụng điện.

Xem thêm: Hướng dẫn cách đo và kiểm tra tụ điện bằng đồng hồ vạn năng từ A-Z

Các loại ngắn mạch

Bên cạnh việc tìm hiểu ngắn mạch là gì (hiện tượng đoản mạch là gì), nguyên nhân ngắn mạch thì việc tìm hiểu về các loại ngắn mạch thường xuyên xuất hiện sẽ giúp bạn biết cách kiểm tra và hướng giải quyết phù hợp nhất.

Các dòng mạch điện phổ biến trong hệ thống điện hiện nay là dòng điện 1 pha, dòng điện 2 pha và dòng điện 3 pha. Theo các thợ điện, kỹ thuật viên chuyên nghiệp, hiện tượng ngắn mạch 3 pha được biết đến là dạng gây nguy hiểm nặng nề nhất. Dưới đây là các hiện tượng đoản mạch trong hệ thống điện hiện nay:

• Ngắn mạch 1 pha là sự cố mà một pha chập đất hoặc chập dây trung tính gây nên hiện tượng đoản mạch.

• Ngắn mạch 2 pha là sự cố xảy ra khi hai pha chập nhau

• Ngắn mạch 3 pha nghĩa là dòng điện ba pha chập với nhau gây nên sự cố chập điện

• Ngắn mạch 2 pha chạm đất là sự cố mà hai pha đồng thời chạm xuống đất

Nguyên nhân gây ra đoản mạch

Có nhiều nguyên nhân gây ngắn mạch trong hệ thống điện, tiêu biểu có thể kể đến như:

• Dây nối lỏng: Trong khi đấu dây, các mối nối bị lỏng làm cho dây sống và dây trung tính dính vào nhau.

• Lớp vỏ cách điện của dây bị lỗi/hỏng: Một số tác động từ bên ngoài như chạm vào vật sắc nhọn, chuột gặm,... có thể khiến cho lớp cách điện của dây dẫn bị hư hỏng dẫn đến hiện tượng đoản mạch

• Phích cắm điện không tương thích: Phích cắm điện khi kết nối với ổ cắm bị lỏng hoặc quá chật cũng có thể làm một nguyên nhân gây nên tình trạng hở mạch điện

• Thiết bị điện bị lỗi: Khi một thiết bị điện được cắm dây vào ổ điện, hệ thống dây của thiết bị trở thành hệ thống điện mở rộng của nguồn chính. Lúc này, nếu thiết bị điện xảy ra lỗi, thì nó có thể gây nên sự cố ngắn mạch do các thiết bị này đã bị cũ/hỏng.

• Thiết bị điện quá tải: lúc này mạch điện không đáp ứng được gây nên sự cố đoản mạch. 

Sự nguy hiểm của ngắn mạch

Bất kỳ một sự cố điện nào đều có thể gây nên những nguy hiểm khó có thể lường trước được, đoản mạch cũng như vậy. Sự cố đoản mạch có thể:

• Gây cháy nổ do nhiệt độ đột ngột tăng cao

• Làm vỡ, nổ, biến dạng thiết bị điện do ảnh hưởng của lực cơ khí giữa các phần tử bên trong từng thiết bị

• Gây nên hiện tượng sụt giảm điện áp của lưới điện, khiến cho thiết bị buộc phải dừng hoạt động, làm ảnh hưởng đến lao động sản xuất

• Đối với máy phát điện, sự cố đoản mạch có thể khiến cho máy bị mất công suất hoặc mất điện đồng bộ.

• Là mối nguy hiểm gây ảnh hưởng đến an toàn và tính mạng của con người

Cách kiểm tra ngắn mạch

Để kiểm tra ngắn mạch, bạn tiến hành thực hiện theo các bước dưới đây:

Bước 1: Tìm vị trí đoản mạch

Xác định vị trí của bộ ngắn mạch của mạch điện trên bảng điều khiển chính. Bộ ngắn mạch thường được ký hiệu bằng đèn báo màu đỏ, màu cam.

Bước 2: Kiểm tra dây nguồn

Kiểm tra dây nguồn của thiết bị bằng cách quan sát trực quan. Ngoài ra, để đảm bảo độ chính xác, bạn nên sử dụng thiết bị đo điện như ampe kìm hay đồng hồ vạn năng để kiểm tra dây dẫn điện, điện trở, điện áp của mạch điện.

Tiếp đó, bạn rút phích cắm của thiết bị này ra khỏi mạch điện bị hỏng. Sau khi rút phích cắm thì hãy mở công tắc điện. Nếu kiểm tra thấy các thiết bị điện vẫn tiếp tục hoạt động bình thường thì bạn có thể sử dụng mạch điện như cũ. Còn nếu mạch điện vẫn bị ngắt, bạn cần phải tiến hành sửa chữa.

Để kết quả đo chính xác, các bạn nên sử dụng các loại đồng hồ đo điện đến từ những thương hiệu nổi tiếng. Bạn có thể tham khảo một số sản phẩm dưới đây: Kyoritsu 1109S, Kyoritsu 2200R, Hioki 3244-60,... Đây đều là những sản phẩm chất lượng cao, khả năng đo chính xác, an toàn khi sử dụng.

Bước 3: Sửa chữa mạch điện bị ngắn

Tiến hành bật từng công tắc của thiết bị và thực hiện mở lần lượt mỗi công tắc. Tiếp theo, nếu phát hiện có công tắc làm cho hệ thống mạch điện bị ngắt lần nữa thì đó chính là vị trí đoản mạch.

Tại vị trí này, bạn tiến hành sửa sự cố ngắn mạch. Nếu chưa có kinh nghiệm thì nên nhờ thợ sửa chữa chuyên nghiệp về để đảm bảo an toàn.

Xem thêm: Địa chỉ mua đồng hồ đo điện uy tín, giá rẻ nhất

Biện pháp phòng tránh đoản mạch

Sau khi đã biết hiện tượng ngắn mạch là gì, nguyên nhân và những tác hại mà nó gây ra, bạn nên “bỏ túi” cho mình một vài biện pháp phòng tránh dưới đây:

• Mỗi thiết bị điện cần sử dụng một công tắc riêng để tránh gây hiện tượng chập điện hàng loạt

• Thiết bị điện khi không sử dụng nên ngắt điện và rút phích cắm để đảm bảo an toàn

• Chọn dây dẫn điện có tiết diện phù hợp với từng dòng để đảm bảo khả năng truyền tải điện là tốt nhất

• Khi lắp đặt hệ thống điện, bạn nên lắp thiết bị với Aptomat (cầu dao tự động) để cho khả năng phòng chống ngắn mạch hiệu quả. 

Như vậy, Kyoritsuvietnam.net đã giải đáp giúp bạn điện áp ngắn mạch là gì, nguyên nhân ngắn mạch, các loại ngắn mạch và cách kiểm tra ngắn mạch cũng như biện pháp phòng tránh hiệu quả. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn sử dụng điện an toàn hơn, hạn chế tối đa những sự cố liên quan đến điện.